หนังสือ เชลยในสยามช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1

เชลย... เมื่อได้ยินหรือเห็นคำนี้ พวกเราจะนึกถึงอะไรก่อน? ขอเดาเลยว่าถ้าหากเป็นยุคเก่าหน่อย อาจจะนึกถึงทาสในเรือนเบี้อ ทาสตัวสกปรกมอมแมมที่โดนจับล่ามโซ่ ถ้าหากสมัยใหม่หน่อย ก็อาจจะนึกถึงพวกเชลยที่อยู่ภายในค่ายที่ถูกล้อมด้วยลวดหนาม ถูกผู้คุมยืนเฝ้ามอง บางคนก็ถูกนำไปใช้แรงงาน ผู้อ่านบางท่านก็อาจนึกว่าคนพวกนี้ถูกปฏิบัติในลักษณะเดียวกับนักโทษทั่วไป
ขึ้นชื่อว่า “สงคราม” ไม่ว่าเกิดขึ้นที่ใด ยุคสมัยไหน ย่อมนำมาซึ่งความเสียหายสูญเสียของผู้คนทุกฝ่าย ทั้งรวมไปสั่นสะเทือนเรื่องธุรกิจการค้าขาย ความขาดแคลนเครื่องอุปโภคบริโภคต่างๆ นานานำพาให้สินค้าบางชนิดหายากและมีราคาแพงขึ้นกว่าเท่าตัว นั่นถือว่าเป็นเรื่องที่แย่แล้ว แต่ที่แย่กว่านั้นคือการสูญเสียชีวิตในสนามรบ แม้ว่าหลังการรบพุ่งเสด็จลงผู้เสียชีวิตได้รับการยกย่องให้เป็นวีรบุรุษ แต่สำหรับครอบครัวผู้สูญเสีย ถ้าเป็นไปได้คงต้องการให้คนในครอบครัวมีชีวิตอยู่ต่อไปอีกนานเท่านาน
เชลยในสยามช่วงสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง แต่เดิมเป็นวิทยานิพนธ์ที่เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตร ศิลปมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ปีการศึกษา 2559 เกิดจากความสนใจตอนที่ผมไปนั่งหาข้อมูลในหอจดหมายเหตุและไปพบกับหมวดเอกสารชุดหนึ่ง ซึ่งเป็นเอกสารสมัยสงครามโลกครั้งหนึ่ง หมวดที่เกี่ยวข้องกับเชลยโดยตรง และมันก็เป็นหัวข้อที่คนส่วนใหญ่ไม่ได้สนใจมาก เพราะสมัยนั้น สงครามโลกครั้งที่หนึ่งที่พวกเรารู้จักคือการส่งทหารไปยุโรป