การพัฒนาทฤษฎีเรื่องรัฐให้มีความคืบหน้าต่อไปนั้น ลำพังเพียงการแยกความแตกต่างระหว่าง "อำนาจของรัฐ" กับ "กลไกของรัฐ"ดังที่กล่าวมาแล้วข้างต้นนับว่ายังไม่เพียงพอ เรายังจำเป็นต้องพลิกดูอีกด้านหนึ่งของเหรียญของกลไกรัฐ โดยที่ด้านหนึ่งนั้นเราได้มองเห็นแล้วว่า คือด้านที่ปราบปรามกดขี่ หากแต่เราจะต้องไม่ปะปนระหว่างด้านทั้งสองของเหรียญนี้ สำหรับอีกด้านหนึ่งของเหรียญกลไกรัฐนี้ ข้าพเจ้าจะขนานนามโดยอาศัยลักษณะของตัวมันว่า"กลไกทางอุดมการณ์ของรัฐ" ...
